ਅਕਤੂਬਰ 27, 2023
‘ਢਾਈ ਅੱਖਰ ਪ੍ਰੇਮ: ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਜੱਥਾ’ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਚੈਪਟਰ ਅੱਜ ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ, ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ ਨੂੰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੱਥਾ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਆਰੰਭ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ, ਇਪਟਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਤੋਂ ਆਏ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਜਥੇ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮਨੁੱਖੀ ਕਿਰਤ ਦੀ ਸਦਭਾਵਨਾ, ਆਪਸੀ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਹੈ। ਰਾਕੇਸ਼ ਵੇਦਾ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਇਪਟਾ, ਇੰਦਰਜੀਤ ਰੂਪੋਵਾਲੀ, ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ, ਇਪਟਾ ਪੰਜਾਬ, ਅਤੇ ਦੀਪਕ ਨਾਹਰ ਨੇ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸੰਗਤਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕੀਤੀ।
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ, “ਇਨਕਲਾਬ ਕੀ ਤਲਵਾਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਕੇ ਸਾਨ ਪਰ ਤੇਜ ਹੋਤੀ ਹੈ” (ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਤਿੱਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ) ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਅਤੇ ਰਾਕੇਸ਼ ਵੇਦ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹ ਪਿਆਰ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ। ਜੋ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਵਿਰਾਸਤ ਵਜੋਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣਾ ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ।
ਇਸ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਆਦਰਸ਼ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਦੇ ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੋਰਦਾਰ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੇ ਜਥੇ ਦੇ ਸਹਿ-ਯਾਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਰੂਹ ਫੂਕੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਥੇ ਦੇ ਝੰਡੇ ਅਤੇ ਬੈਨਰ ਫੜੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਆਜ਼ਾਦ ਥੀਏਟਰ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਨਾਟਕ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਫਿਰਕੂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣੀਆਂ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਇੱਕ ਨੁੱਕੜ ਨਾਟਕ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੇ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਝਗੜੇ ਅਤੇ ਫਿਰਕੂਵਾਦ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਵਾਂਗ ਹਾਂ, ਚਾਹੇ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੀਏ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਦੁਆਬਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਡੇ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਮਹੱਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਹੈ. ਬਹੁਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਹੁਣ ਕੈਨੇਡਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਜਥਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਜਥੇ ਦੇ ਯਾਤਰੀ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਦ ਪਏ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ‘ਸ਼੍ਰਮਦਾਨ’ ਫਿਰ ਜਥੇ ਦਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਹੈ। ਸ਼੍ਰਮਦਾਨ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ। ਕੰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਇਹ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਿਰਫ਼ 300-400 ਰੁਪਏ ਦੀ ਦਿਹਾੜੀ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਸੈਂਕੜੇ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਪੂਰਾ ਦਿਨ – ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਕੌਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਭਵਿੱਖ ਪ੍ਰਦਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ।
ਇਸ ਏਕਤਾ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਥਾ ਯਾਤਰੀ ਗੁਰੂਦਾਸ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਪਹੁੰਚੇ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੜੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ – ਲੰਗਰ (ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਭਾਈਚਾਰਕ ਭੋਜਨ) ਛਕਿਆ।
ਗੁਨਾ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ, ਏਆਈਪੀਡਬਲਯੂਏ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਕੱਤਰ ਵਿਨੀਤ ਤਿਵਾਰੀ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਪਿਆਰ ਹੈ। ਕਬੀਰ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਗਾਂਧੀ ਤੱਕ – ਹਰ ਕੋਈ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਨੇ ਰੰਗਮੰਚ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੀ ਕਲਾ ਬਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਥੀਏਟਰ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।
ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸੰਜੀਵਨ ਸਿੰਘ (ਪ੍ਰਧਾਨ, ਇਪਟਾ ਪੰਜਾਬ), ਇੰਦਰਜੀਤ ਰੂਪੋਵਾਲੀ (ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ, ਇਪਟਾ ਪੰਜਾਬ), ਦੀਪਕ ਨਾਹਰ, ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ (ਪ੍ਰਧਾਨ, ਇਪਟਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ), ਕੇ ਐਨ ਐਸ ਸ਼ੇਖੋਂ (ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ, ਇਪਟਾ, ਸਮੇਤ ਕਈ ਥੀਏਟਰ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਕਲਾਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ), ਦਵਿੰਦਰ ਦਮਨ (ਥੀਏਟਰ ਆਰਟਿਸਟ), ਜਸਵੰਤ ਦਮਨ (ਫਿਲਮ ਕਲਾਕਾਰ), ਜਸਵੰਤ ਖਟਕੜ, ਅਮਨ ਭੋਗਲ, ਡਾ: ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ, ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਡਾਲੀ, ਸਤਿਆਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਰਣਜੀਤ ਗਮਨੂੰ, ਬੀਬਾ ਕਲਵੰਤ, ਰੋਸ਼ਨ ਸਿੰਘ, ਰਮੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ, ਕਪਤਾਨ ਵੀਰ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਵਿਵੇਕ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ।
ਰਿਪੋਰਟ – ਸੰਤੋਸ਼, ਇਪਟਾ ਦਿੱਲੀ | ਅਨੁਵਾਦ – ਜਗਦੀਪ ਕੌਰ